Ευρώπη: διαφήμιση για relax

Ζούμε στην εποχή της ταχύτητας. Και του τρεξίματος. Και όταν οι μεγάλοι της Ευρώπης διαφημίζονται, τραβούν την προσοχή προσφέροντας...χαλάρωση

ή ξυπνώντας παιδικά όνειρα

ή δημιουργώντας καθημερινά όνειρα ταξιδιού ανεξαρτήτως ηλικίας

Άλλοτε, πάλι, επιλέγουν απρόσμενους παραλληλισμούς

θυμίζοντας την από πολλά χρόνια σταθερή προσήλωση της Lufthansa σε διαφημίσεις που προβάλλουν μια αίσθηση ασφάλειας.

Η κυριαρχία των ευρωπαϊκών αεροπορικών κολοσσών δεν αμφισβητείται εύκολα, αν και τα σημάδια των επιθέσεων που έχουν δεχθεί φαίνονται και στις διαφημίσεις τους (βλ. την επιμονή της BA να αναφέρεται παντού στις τιμές της). Στο μεταξύ τους όμως πόλεμο, έχουν μοιράσει τις περιοχές κυριαρχίας τους με σαφήνεια. Η BA είναι πολυπολιτισμική και παγκόσμια. Η Air France με την πισίνα και την άπλετη θέα είναι άνετη. Και η Lufthansa με την εξαιρετική εμμονή στη λεπτομέρεια πριν την προετοιμασία της επιβίβασης στη Harley (ή στο Α346) είναι ασφαλής και συνεπής. Ουσιαστικά και οι τρεις έχουν συνήθως όλα αυτά τα στοιχεία στον ένα βαθμό ή τον άλλο. Διαλέγετε προσέγγιση και παίρνετε.

διαφήμιση στα...σύνορα της αγάπης και άλλες ανατολίτικες ιστορίες

Ας πιάσουμε την Ευρώπη από το ανατολικό της άκρο, εκεί όπου τα όρια με την Ασία είναι υπό συζήτηση... Η διαφήμιση αυτή παίζει συχνά στα διεθνή δίκτυα τελευταία και -παρότι η Ναζλί δεν πρωταγωνιστεί πουθενά- προσωπικά μου αρέσει, μάλλον λόγω της εικόνας του πάντα όμορφου Α330 στο τέλος.

Η Turkish Airlines θεωρεί τον εαυτό της ως την ταχύτερα αναπτυσσόμενη αεροπορική εταιρία της Ευρώπης. Αυτό βέβαια προϋποθέτει αφενός ότι η Τουρκία θεωρείται Ευρώπη και αφετέρου ότι, εκτός από τους γείτονές μας αεροπόρους, το ίδιο πιστεύουν και οι επιβάτες τους. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι το δίκτυό της είναι καλό και όσοι έχουν πετάξει με ΤΗΥ πρόσφατα έχουν θετικά σχόλια να μεταφέρουν.

Δεν ξεχνάμε, όμως, ότι η εταιρία μετράει έξι αεροπειρατείες, δύο εξόδους από το διάδρομο προσγείωσης και δύο πολύνεκρα δυστυχήματα τα τελευταία δέκα χρόνια. Τα νούμερα αυτά γίνονται αντιστοίχως δέκα, τρεις και τέσσερα αν δούμε τα συνολικά περιστατικά της από το 1980 και μετά. Για πριν από το ’80 ας μη μιλήσουμε καν. Τη δε εικόνα με τους τουρίστες στην Αγια Σοφια που μεταμορφώνονται σε ένθερμους plane spotters στη θέα του αεροπλάνου της ΤΗΥ θα την αφήσω ασχολίαστη, απλώς γιατί αυτό στην Τουρκία απαγορεύεται αυστηρά, ακόμη κι αν ένα τέτοιο απίθανο σκηνικό συνέβαινε στην πραγματικότητα.

Κατά τα άλλα όπως είπα και πριν είναι ωραία διαφήμιση.

Με αντίστοιχο δυναμισμό η S7 (πρώην Sibir) άλλαξε την εταιρική της εικόνα την άνοιξη του 2006.

Τα ζωηρά χρώματα, η φρεσκάδα και η μουσική που θα μπορούσε να παίζεται εύκολα σε club δεν παραπέμπουν καθόλου σε εταιρία της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Το παρελθόν ασφάλειας όμως είναι κι εδώ αμαρτωλό. Και η διαφήμιση υπάρχει για έναν εξαιρετικά σπουδαίο λόγο: να το διαγράψει.

Αφρική: διαφήμιση..."καμμένη" απ’ το πετρέλαιο

Η Αφρική και πετρέλαια έχει και διαμάντια και άλλους φυσικούς πόρους. Μόνο που όλα αυτά έφεραν τελικά φτώχεια και πολέμους.

Οι διαφημίσεις της Air France για την Αφρική του ’60 ήταν κάτι σαν πίνακες υπαίθριων ζωγράφων: έρημος, φοίνικας και στο βάθος αεροπλάνο. Ήμουν πάντα περίεργος να δω πώς διαφημίζονται οι ίδιες οι εταιρίες της Αφρικής σήμερα. Και βρήκα αυτή την περίπτωση της Ghana International.

Μουσική, χρώμα και...καλή καρδιά. Μπορεί και να είναι ειλικρινής μέσα στην απλότητά της. Αλλά δεν ξέρω αν αυτό είναι αρκετό για να μπει κανείς και μέσα στο φαινομενικά λαμπερό 757 της.

Σε πιο βόρεια τμήματα της ηπείρου η εικόνα είναι γενικώς διαφορετική. Το ίδιο και η διαφήμιση της Royal Air Maroc από το 1997.

Η διαφορά, βέβαια, είναι ότι η πρώτη απευθύνεται στους χαμογελαστούς Γκανέζους, ενώ η δεύτερη μάλλον στους πάντα υπεράνω Γάλλους, που θέλουν και λίγο Λόρενς για να πάνε στην Αραβία. Γι’ αυτό και η RAM τους τον προσφέρει, τουλάχιστον μουσικά.

Μέση Ανατολή: διαφήμιση βγαλμένη απ’ το πετρέλαιο

Ολόκληρος ο αραβικός αεροπορικός κόσμος γύρω από τα Η.Α.Ε. ζει σε μια περίοδο ανθοφορίας. Ή, μάλλον, σε μια περίοδο πετρελαϊκής ευφορίας. Οι εταιρίες της περιοχής κατάφεραν να βάλουν τα αεροδρόμια-βάσεις τους στο χάρτη ως βασικά διαμετακομιστικά κέντρα μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής, Ασίας και Ωκεανίας. Δεν ήταν μόνο η εξαιρετική γεωγραφική θέση ή η παράδοση αραβικής φιλοξενίας. Ήταν και τα πετρέλαια.

Η Emirates ξεκίνησε με το σλόγκαν «Be good to yourself, fly Emirates» και, όταν κατέκτησε οριστικά τους αιθέρες και άνοιξε φτερά σε όλο τον κόσμο, το γύρισε στο «Keep discovering». Ακούγεται πολύ απλό για μια εταιρία που από νωρίς εισήγαγε τα πολύ εξελιγμένα συστήματα IFE σε όλες τις θέσεις και τις προσωπικές καμπίνες με...χρυσαφί διακοσμητικές λεπτομέρειες στη First. Το σλόγκαν τα αγνοεί όλα αυτά (ή ίσως τα θεωρεί δεδομένα) και παρουσιάζει μια εταιρία με εμβέλεια τέτοια, που την καθιστά πλέον όχημα παγκόσμιας εξερεύνησης.

Η Etihad, όπως και οι άλλες εταιρίες του Κόλπου, μπήκε στο παγκόσμιο σκηνικό δυναμικά. Όλες μαζί άλλαξαν διάφορους συσχετισμούς και στην πορεία γιγάντωσής τους ξέφυγαν από τα όρια της περιοχής τους κατά πολύ. Οι αεροπορικοί κολοσσοί του πρόσφατου παρελθόντος, όμως, δεν έχουν κάνει πίσω. Και όλη αυτή η ξέφρενη πορεία προς τη διεθνή αναγνώριση έφερε ίσως στις εταιρίες του Κόλπου έναν σνομπισμό στον τρόπο που βλέπουν τους άλλους.

Αν δούμε το όλο θέμα με αρνητική διάθεση, σε όλη αυτή την πορεία ίσως και να υπάρχουν κάποια αισθήματα κατωτερότητας απέναντι στις καθιερωμένες αεροπορικές εταιρίες-υπερδυνάμεις. Γι’ αυτό και στη διαφήμιση της Etihad υπάρχει μια κάποια έπαρση που προσπαθεί να τα καλύψει. Αν, όμως, σκεφτούμε θετικά, η διαφήμιση αυτή δείχνει πώς οι εταιρίες της περιοχής διάλεξαν να μην αρκεστούν στο ρόλο των περιφερειακών παικτών και θέλησαν να δουν τον κόσμο με έναν άλλο τρόπο. Το λέει και το σλόγκαν: «Choose the way you see the world»!

Μέσω του δρόμου που επέλεξαν, φαίνεται πια ότι το πετρέλαιο στη Μέση Ανατολή ίσως κάποτε στερέψει. Οι επιβάτες, πάλι, όχι.

διαφήμιση από την Ωκεανία

Οι Έλληνες όπου κι αν πάμε η Ελλάδα μας πληγώνει. Οι Αυστραλοί όπου κι αν πάνε η Αυστραλία τους λείπει.

Η Qantas είναι μια εταιρία αναγνωρίσιμη παγκοσμίως και με εξαιρετικό ιστορικό ασφάλειας. Το δίκτυό της έχει μια ιδιομορφία: είναι δύσκολο να προσελκύσει transit επιβάτες. Βέβαια, η Αυστραλία προσελκύει επιβάτες έτσι κι αλλιώς. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι το Σύδνεϋ είναι πολύ υψηλά στις προτιμήσεις των συχνών επιβατών, που εξαργυρώνουν μίλια για διακοπές με θέα το Opera House, τις οποίες έχουν κλείσει πάνω από ένα εξάμηνο πριν.

Η διαφήμιση, όμως, αυτή απευθύνεται στους ίδιους τους Αυστραλούς και το συγκεκριμένο τραγούδι φτάνει να θεωρείται κάτι μεταξύ Qantas anthem και...national anthem! Αυτό το εθνικό στοιχείο είναι που προβάλλει και γενικότερα η Qantas στην προσπάθειά της να μειώσει τις διαρροές επιβατών προς εταιρίες της Ασίας και -κυρίως- προς εταιρίες της Μέσης Ανατολής. Σε μια χώρα που το εθνικό στοιχείο διαμορφώθηκε -και αποτελείται πλειοψηφικά- από ευρωπαίους άποικους, φαίνεται ότι η επίκληση αυτής της πολιτισμικής ανάμιξης φέρνει επιβάτες.

Άλλοτε, πάλι, είναι ακριβώς η ελαφρά διακωμώδηση αυτής της "πατριωτικά" κινούμενης επιλογής που φέρνει τους επιβάτες.

διαφήμιση στη μακρινή Ασία

Αν κάποια εταιρία προσφέρει σέρβις από τα παλιά στις μέρες μας, τότε πιθανότατα βρίσκεται στη μακρινή Ασία και η διαφήμισή της έχει σημασία.

Η Singapore θεωρείται μια από τις κορυφαίες αεροπορικές εταιρίες στον κόσμο. Στις καμπίνες της πετούν όλων των ειδών οι επιβάτες από και προς κάθε γωνιά του πλανήτη. Όλοι τυγχάνουν περιποίησης από τα περίφημα Singapore Girls, τις ιπτάμενες συνοδούς της εταιρίας που η Singapore θεωρεί κάτι σαν πρεσβευτές της. Αυστηροί κανόνες εμφάνισης, στανταρισμένη διαδικασία μακιγιάζ και μια στολή που παραμένει κλασικά ίδια και αναγνωρίσιμη εδώ και χρόνια συνθέτουν την εικόνα της φιλοξενίας εν πτήσει. Η μόνη αλλαγή που έχει γίνει τελευταία είναι η αντικατάσταση της ασιατικής «σαγιονάρας» με κλειστού τύπου παπούτσια στην απογείωση και προσγείωση μετά το ατύχημα με το 747 πριν λίγα χρόνια. Αλλά η εικόνα είναι τόσο δυνατή, που η εταιρία την προβάλλει διαχρονικά είτε σε ξεχωριστές διαφημίσεις είτε ενσωματώνοντας τα Singapore Girls στην όλη διάθεση της γαλήνιας άνεσης που πλασάρει.

Η γειτονική (και συνάδελφος στη Star Alliance) Thai επίσης δεν τα πάει άσχημα σε σέρβις, αν και παραμένει ίσως ένα βήμα πίσω. Για να τονώσει την εικόνα της, ξεκίνησε μια καμπάνια του τύπου «όλοι για έναν και ένας για όλους».

Οι ασιατικές εταιρίες, άλλωστε, είναι γνωστές για την εξυπηρέτηση που συχνά φτάνει σε σημείο δουλικής υποταγής. Και το σλόγκαν "Singapore Girl, you are just a great way to fly" ίσως περιέχει και μια υποψία πονηρής σκέψης. Που όμως παρουσιάζεται με την καλή πάντα έννοια.

διαφήμιση opws Ameriki

Υπήρχε μια εποχή που οι εταιρίες προσέφεραν σέρβις, ακόμα και οι αμερικανικές. Και βέβαια το διαφήμιζαν, είτε προβάλλοντας την άνεση (με τους λευκούς καναπέδες στην Οικονομική Θέση του DC-10 της United)



είτε την εμφάνιση (με τις θρυλικές στολές της Southwest)



είτε τα πολιτιστικά δάνεια από τη μαμά Ευρώπη (εκπληκτικός όπως πάντα ο Peter Sellers)




Στις μέρες μας η United έχει μια συνηθισμένη Οικονομική Θέση όπως τόσες άλλες, η Southwest έχει πληρώματα και στολές που θυμίζουν τη...Θεοπούλα ντυμένη για τη λαϊκή και η TWA απλώς δεν υπάρχει.

Επαναστατικές ιδέες στο σέρβις στην αεροπορική Αμερική δεν υπάρχουν. Και μπορεί η Virgin America να ευαγγελίζεται την απόλυτη αλλαγή, αλλά και πάλι η όλη νοοτροπία κινείται γύρω από το πόσο "fun" μπορεί να γίνει μια πτήση και όχι πόσο χορτασμένος θα βγεις από το αεροπλάνο. Γιατί το χιούμορ είναι το μόνο που σώζει την κατάσταση. Τουλάχιστον υπάρχει.

διαφήμιση: εισαγωγή

Ανοιχτές αγορές, πληθώρα επιλογών, βομβαρδισμός προσφορών, αναζήτηση τιμών (και όχι δόξας). Κάπως έτσι περιγράφεται η κατάσταση ενός επίδοξου αεροπορικού ταξιδιώτη. Όλοι κάπου απευθύνονται, είτε στην...ελίτ (βλ. Austrian) είτε στο λαό που τρώει παντεσπάνι. Και όλοι προσπαθούν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους.

«Δημιούργησε μια δική σου εικόνα, πριν τα μέσα φτιάξουν μια αρνητική εικόνα για σένα». Κάπως έτσι διαμορφώνεται η εικόνα της αεροπορικής διαφήμισης, άλλοτε καλαίσθητα και άλλοτε όχι.

Catering: to eat or not to pay?

“There is no such thing as a free airline meal” είπε κάποτε κάποιος. Όχι, δεν ήταν φιλόσοφος, ήταν CEO εταιρίας που δεν προσέφερε δωρεάν φαγητό. Αλλά, γιατί τελικά σερβίρεται φαγητό εν πτήσει;

Μία θεωρία λέει ότι το φαγητό δίνει μια αίσθηση καλοπέρασης και μια δόση πολυτέλειας στα 35000 πόδια στον επιβάτη που θέλει απλώς να περάσει το χρόνο του. Και αυτό ίσως όντως να συμβαίνει στις μπροστινές και πανάκριβες θέσεις, εκεί όπου σε κάποιες εταιρίες (π.χ. Austrian) η τιμή του εισιτηρίου περιλαμβάνει στο πακέτο και τον εξειδικευμένο σεφ που προετοιμάζει το γεύμα επί τόπου.

Για τους πιο κυνικούς, το γεύμα προσφέρεται γιατί ο επιβάτης με μπουκωμένο στόμα έχει λιγότερο χρόνο για να γκρινιάξει στον περιορισμένο και άρα φύσει πειθαρχημένο χώρο της καμπίνας ενός αεροπλάνου. Αν η πτήση έχει και αναταράξεις, ο φαγωμένος επιβάτης θα κάνει ένα στομάχι σε τέτοιο χάλι, που θα έχει ακόμη λιγότερο χρόνο να γκρινιάξει για καθυστερήσεις, κακό service, άβολα καθίσματα κλπ. Αν δε το φαγητό του προκαλέσει και...στομαχικές διαταραχές, τότε δε θα προλάβει να παραπονεθεί ούτε βγαίνοντας από το αεροπλάνο για κατεστραμένες αποσκευές ή χαμένες ανταποκρίσεις.

(Υπερβολές... Μα συμβαίνουν αυτά τα πράγματα στις οργανωμένες και customer-oriented εταιρίες του σήμερα;)

Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, το γεύμα για να επιτύχει το σκοπό του, πρέπει απλώς να τρώγεται. Μήπως, λοιπόν, όταν το πληρώνουμε επί τόπου, διαλέγουμε και το καλύτερο για μας;

Εκεί βρίσκεται μια ενδιαφέρουσα αεροπορική αντίφαση, ανεξαρτήτως γεωγραφικού μήκους και πλάτους. Όταν το φαγητό είναι δωρεάν, όλοι θέλουμε το καλύτερο. Όταν πρέπει να το πληρώσουμε, τότε διαλέγουμε το φθηνότερο. Και προκειμένου οι "low cost" να μη χαρακτηριστούν ως "skyrocket cost", διαθέτουν προς πώληση φαγώσιμα είδη συνήθως μέτριας ποιότητας.

Πάντα, βέβαια, υπάρχουν εξαιρέσεις. Η πάλαι ποτέ Maersk πουλούσε φαγώσιμα αξιοπρεπέστατα, ενώ στην αντίθετη όχθη η εναέρια εκπρόσωπος της γαλλικής κουζίνας Air France διαθέτει προς βρώση (και συμμόρφωση) πιάτο βραστού κοτόπουλου με...νερόβραστες φακές. Αλλά περί ορέξεως, κολοκυθόπιτα...

Όλα αυτά, λοιπόν, συνθέτουν σε γενικές γραμμές την εικόνα μιας αεροπορικής εταιρίας μέσα από το φαγητό που προσφέρει. Γιατί δεν είμαστε μόνο ό,τι τρώμε, αλλά και ό,τι προσφέρουμε στους φιλοξενούμενούς μας ως φαγητό. Ίσως όμως η έννοια της φιλοξενίας εν πτήσει να χάνεται με το χρόνο και με τις αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου. Το πετρέλαιο παρόλα αυτά δεν τρώγεται. Απ' όσο ξέρω.

Catering μέρος δ’: το ντιζέρτ, τα παρελκόμενα και άλλες γλυκές υποθέσεις

Αν η ποιότητα ενός προσφερόμενου δίσκου παρομοιαστεί με...μια καλοφτιαγμένη τούρτα, το κυρίως πιάτο είναι το κυρίως σώμα, είναι όλη η πλούσια σοκολάτα που γεμίζει το στόμα και κυριαρχεί στη γεύση που τελικά σου αφήνει το κομμάτι που τρως. Το κερασάκι στην «τούρτα» αυτή (ή η σαντιγύ ή το αμυγδαλάκι ή ό,τι άλλο προτιμάτε στην κορυφή) είναι το προσφερόμενο γλυκάκι του δίσκου.

Το γλυκό είναι κριτήριο ποιότητας. Αλλά είναι και κριτήριο προχειρότητας στη διαμόρφωση του δίσκου και κριτήριο των οικονομικών περικοπών μιας αεροπορικής εταιρίας. Όταν το κυρίως πιάτο είναι προσεγμένο ενώ το γλυκό δείχνει ετοιματζίδικο και βιομηχανοποιημένο, τότε η εταιρία προσπαθεί να κόψει. Όταν δεν τρώγεται ούτε το κυρίως ούτε το γλυκό, τότε ο επιβάτης πρέπει να κόψει, είτε την εταιρία είτε το φαγητό στη συγκεκριμένη εταιρία. Είτε και το κάπνισμα αν θέλετε (άσχετο, πλην όμως κι αυτό καλό θα του κάνει). Όταν και το κυρίως και το γλυκό είναι αξιοπρεπή, τότε και μόνο τότε η εταιρία βρίσκεται γαστρονομικά σε καλό δρόμο.

Στο μικρό αεροπορικό κόσμο μας υπάρχουν όλοι οι δυνατοί συνδυασμοί. Καλό κυρίως και συνήθως προσεγμένο επιδόρπιο (σε ΟΑ, LAN, Thai κ.ά.), καλό κυρίως και βιομηχανοποιημένο επιδόρπιο (βλ. υπερατλαντική swiss), αξιοπρεπές κυρίως πιάτο με ανεκδιήγητο “traditional greek baklava” σε συσκευασία σελοφάν με το σιρόπι να τρέχει από παντού και να καλύπτει τα πάντα (άλλη γνωστή ελληνική εταιρία), μέχρι και απαράδεκτο κυρίως αλλά με συμπαθητικό γλυκό (π.χ. Iberia).

Όταν όμως το σάκχαρο χτυπάει κόκκινο, κάποτε υπάρχει και η υγιεινή εναλλακτική του φρούτου, όπως σε αυτό το βραδινό της Thai, που ήταν από τους πληρέστερους δίσκους που έχω συναντήσει.

Ένα γεύμα, βέβαια, συμπληρώνεται και από το σχετικό bar service, με τις διαφοροποιήσεις και εκεί να είναι μεγάλες. Και δεν είναι μόνο το αν ο χυμός είναι... φυσικός 100% ή νέκταρ. Αλλού το αλκοόλ ρέει άφθονο, αλλού με το σταγονόμετρο και αλλού με το ευρώ. Γιατί αν η Αεροφλότ αφήσει τη βότκα ελεύθερη, η καμπίνα όλη θα κάνει οχτάρια (όχι, δε θα τη δώσουν τσάμπα, ακόμη κι αν κάποιος τους πείσει ότι αυτό το μπουκάλι Στολίσναγια πριν λίγο καιρό ήταν απλός χυμός πατάτας). Σε αντίθεση με Lufthansa ή swiss (υποπτεύομαι και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές της Star Alliance) που στις πτήσεις προς ΗΠΑ έχουν δωρεάν μέχρι και τη σαμπάνια. Σε αντίθεση -πάλι- με τις πέραν του Ατλαντικού αεροπορικές, που χρεώνουν ότι έχει αλκοόλ ανεξαιρέτως. Αλλά εκεί έχουμε έτσι κι αλλιώς μια άλλη, εντελώς διαφορετική προσέγγιση στο αεροπορικό προϊόν γενικότερα...